Belangrijke Realisaties in België op het Gebied van Kleinschalige Detentiehuizen

9 oktober 2024 - Mensenrechtenraad van de VN moedigt alternatieven aan voor traditionele opsluiting, zoals kleinschalige detentie

Op 9 oktober 2024 nam de VN Mensenrechtenraad Resolutie 57/9 aan, waarin alle staten worden opgeroepen om prioriteit te geven aan de sociale re-integratie van personen die zijn vrijgelaten uit detentie en personen die zijn onderworpen aan niet-vrijheidsberovende maatregelen. Voor het eerst heeft de Raad sociale re-integratie erkend als een mensenrechtenkwestie die iedereen in onze gemeenschappen aangaat en heeft hij erkend dat er behoefte is aan extra begeleiding om staten op dit gebied te ondersteunen.

Deze resolutie nodigt alle staten uit om alternatieven in te voeren voor traditionele opsluiting, waaronder kleinschalige detentie. Lees de volledige resolutie hier.

1 oktober 2024 - Officiële opening transitiehuis Edingen

Het vierde transitiehuis in België opende zijn deuren in Edingen. Het eerste transitiehuis in Wallonië, uitgebaat door Serco.

Voor meer informatie, raadpleeg dit artikel.

26 juni 2024 - Opening transitiehuis Leuven

Het derde transitiehuis bevindt zich in Leuven en wordt uitgebaat door de Stichting De Kansenfabriek.

Voor meer informatie, raadpleeg dit artikel.

18 juni 2024 - De derde tweejaarlijkse prijs gaat naar Mathilde Steenbergen

In het detentiehuis van Kortrijk kreeg VZW De Huizen de mogelijkheid om extra aandacht te vestigen voor het vele werk dat Mathilde Steenbergen heeft verricht als kabinetschef van Dhr. Van Quickenborne en Dhr. Van Tighelt. Mede dankzij haar was er aandacht voor detentiehuizen als oplossing voor een betere strafuitvoering.

Trots dat Mvr. Steenbergen vanaf 1 september 2024 start als kersvers directeur-generaal van het gevangeniswezen!

14 juni 2024 - Council Conclusions betreffende detentiehuizen goedgekeurd op Europese bijeenkomst

Op 14 juni 2024 hebben de ministers van Justitie van de 27 EU-landen unaniem hun steun uitgesproken voor het gebruik van detentiehuizen. Dit deden zij door Raadsconclusies aan te nemen over kleinschalige detentie en daarbij alle lidstaten uit te nodigen om, waar gepast, het gebruik van kleinschalige detentiefaciliteiten, waaronder detentiehuizen, te overwegen.

Belangrijkste punten uit de Raadsconclusies:

Sociale rehabilitatie en re-integratie in de samenleving: Kleinschalige detentie kan beter sociale rehabilitatie en re-integratie van gedetineerden in de samenleving faciliteren, met als doel herhaling van strafbare feiten te voorkomen en inclusievere gemeenschappen op te bouwen.
Kleinschalig, gedifferentieerd en gemeenschapsgericht: De lidstaten worden uitgenodigd om het potentieel van kleinschalige, gedifferentieerde en gemeenschapsgerichte detentiefaciliteiten te verkennen en bekendheid te geven aan de voordelen van deze faciliteiten.
Naar een veilige en inclusieve samenleving: De Raad beschouwt kleinschalige detentie als een bijdrage aan een beter gemeenschapsgevoel en betere sociale integratie, wat de kans op recidive kan verminderen.

Raadpleeg de volledige Council Conclusions via deze link.

9 juni 2024 - Belgische verkiezingen: detentiehuizen in vrijwel elk partijprogramma

Detentie- en/of transitiehuizen werden, met het oog op de federale verkiezingen van 9 juni 2024, in vrijwel elk politiek partijprogramma opgenomen.

VZW De Huizen maakte een overzicht. Raadpleeg het overzicht hier.

15 mei 2024 - Detentiehuizen wettelijk verankerd

Detentiehuizen hebben vanaf nu een wettelijke basis. Ze werden opgenomen in de Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden.

De basiswet geeft nu een duidelijke definitie van een detentiehuis. De definitie luidt als volgt: “een door de Koning specifiek aangewezen gevangenis die bestaat in een autonome kleinschalige voorziening die is ingebed in de maatschappelijke omgeving en waarmee zij nauwe contacten onderhoudt” (artikel 16/1°).

Daarnaast werd ook een artikel (art. 15/1) ingevoerd inzake de subsidiëring van steden en gemeenten. De basiswet bepaalt dat er een budget kan worden toegekend aan steden en gemeenten waar een detentiehuis gevestigd is, om te voorzien in de kosten die verbonden zijn aan het bevorderen van de integratie van het detentiehuis in de gemeenschap.

Raadpleeg de basiswet via deze link.

1 maart 2024 - Aankondiging Transitiehuis Edingen

Voor meer informatie, raadpleeg deze link.

6 februari 2024 - Aankondiging Transitiehuis Hamme

Voor meer informatie, raadpleeg deze link.

Aanbevelingen voor ouderen in detentie

Naast detentiehuizen voor gedetineerden kort voor vrijlating, jonge daders, psychisch kwetsbaren, en moeders in detentie, voelen we vanuit de praktijk ook de noodzaak om in te zetten op oudere gedetineerden. Vandaar de keuze om een aanbevelingsnota te schrijven voor deze doelgroep.

Het huidige systeem leunt nog te veel naar bestraffing en niet genoeg naar zorg en herstel, iets waar ouderen, meer nog dan andere gedetineerden, nood aan hebben. In een detentiehuis kan rekening worden gehouden met de grote verschillen binnen deze doelgroep, zoals strafduur, graad van beveiliging, en medische hulp. Oudere gedetineerden hebben vaak meer zorg nodig, en die zorg kan in een detentiehuis op maat worden verleend.

Onze aanbevelingsnota voor ouderen in detentie vindt u hier.

Jaarverslag 2022

Raadpleeg het jaarverslag 2022 via deze link.

November 2022 - Aankondiging detentiehuis Zelzate

Voor meer informatie, raadpleeg dit artikel.

Tegen 2050 wil de Minister van Justitie 80% van de gedetineerden in detentiehuizen

In het artikel "Zo ziet België de toekomst van zijn gevangenissen", deed voormalige Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne zijn lange termijn plannen uit de doeken. In het artikel spreekt hij over de omslag naar detentiehuizen en zegt hij tegen 2050 80% van de gedetineerden in detentiehuizen te willen opsluiten.

Raadpleeg het volledige artikel via deze link.

In een interview met Knack deed Minister Van Quickenborne gelijkaardige uitspraken. Raadpleeg het artikel via deze link.

22 oktober 2022 - Advies op verzoek van de minister van Justitie met betrekking tot de opdracht van werken (Design & Building) betreffende een raamovereenkomst voor containerunits voor detentiehuizen en andere federale overheidsdiensten goedgekeurd door de Centrale Raad op 20 oktober 2022

Voor meer informatie, raadpleeg deze link.

5 september 2022 - Voorzitter van de Centrale Toezichtsraad voorstander van detentie- en transitiehuizen

Marc Nève, voorzitter van de Centrale Toezichtsraad, is voorstander van kleinschalige detentieprojecten zoals de detentie- en transitiehuizen. Dat hoor je in een interview met hem op Radio 1 (05/09/2022). Hij wijst daarbovenop even op het belang om tegelijkertijd de oude gevangenissen te sluiten.

27 juni 2022 - Aankondiging tweede transitiehuis in Gentbrugge

‘In Gentbrugge opent begin 2023 het tweede transitiehuis van het land. Dat is een kleinschalig doorgangshuis voor gedetineerden die zich bijna aan het einde van hun straf bevinden. In een transitiehuis werken de gedetineerden onder intensieve begeleiding aan hun re-integratie in de maatschappij, zodat ze niet hervallen in criminaliteit. De aanpak met transitiehuizen werkt, bewees het proefproject met het Transitiehuis in Mechelen dat inmiddels een doorstart maakte.’

Voor meer informatie, raadpleeg deze link.

17 juni 2022 - Aankondiging detentiehuis Ninove

Voor meer informatie, raadpleeg deze link.

31 mei 2022 - Eerste detentiehuis geopend in Kortrijk

Het detentiehuis van Kortrijk schrijft geschiedenis als het allereerste detentiehuis in ons land. Er is plaats voor 57 bewoners. Het huis bevindt zich op de site van het voormalige woonzorgcentrum Lichtendal.

Voor meer informatie, raadpleeg dit artikel.

1 april 2022 - Overheid gaat over tot aankoop van 8 detentiehuizen

Voor meer informatie, raadpleeg dit artikel.

23 maart 2022 - Aankondiging detentiehuis Vorst

Voor meer informatie, raadpleeg dit artikel.

Jaarverslag 2021

Raadpleeg het jaarverslag 2021 via deze link.

15 oktober 2021 - Eerste detentiehuis van Kortrijk opent zijn deuren

Voor meer info zie artikel.

15 september 2021 - Van Quickenborne wil 15 detentiehuizen openen voor eind van deze legislatuur

De voormalige minister van Justitie Van Quickenborne wil de komende jaren vijftien nieuwe detentiehuizen openen: “Kleinschalige aanpak vermindert de kans op recidive”.

“Deze aanpak werkt." De nadruk ligt op re-integratie en begeleiding. We willen gaan voor een menselijke aanpak door gedetineerden te begeleiden in kleinere groepen en hen vanaf dag één mee de verantwoordelijkheid geven over hun eigen leven. Dat is niet alleen goed voor de gedetineerden, maar ook voor de maatschappij. Zo gaan we voor minder recidive en minder criminaliteit.”

Het eerste detentiehuis opent zijn deuren in september 2022, een tweede in Berkendael.

Lees een artikel over de Minister van Justitie zijn plannen via deze link.

Wij, VZW De Huizen, zijn blij dat er eindelijk werk wordt gemaakt van ons concept. Daarom geven wij op regelmatige basis advies aan het kabinet van de Minister van Justitie en helpen we waar mogelijk. We moeten tegelijkertijd wel kritisch blijven, de huidige ontwikkelingen tonen ons duidelijk aan dat het concept er in de praktijk anders zal uitzien dan gecreëerd door De Huizen.

Januari 2021 - Minister Van Quickenborne spreekt over detentiehuizen in Commissie Justitie

“Het gaat niet om een proefproject, maar om de uitvoering van wat in het regeerakkoord staat, met name het opzetten van kleinschalige detentieprojecten. In de beleidsverklaring hebben we ook de nadruk gelegd op het oprichten van detentiehuizen. Ik denk dat zij een bijkomend antwoord kunnen bieden op het probleem van de overbevolking en vooral ook een zinvolle detentie kunnen bevorderen. Het is duidelijk dat het concept nog niet definitief is geregeld maar ik wil snel van start gaan met deze huizen van bewaring. Ik ben immers van plan om er dit jaar twee op te richten.”

“De detentiehuizen zullen worden beschouwd als gevangenissen. Federaal personeel van het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (EPI) zal instaan voor het dagelijkse beheer, het toezicht en het administratieve beheer. Het is derhalve niet nodig om de wet aan te passen. Een ministerieel besluit zal volstaan om te verklaren dat ze als gevangenissen kunnen worden beschouwd.”

Raadpleeg het volledige verslag van de Commissie Justitie via deze link.

Jaarverslag 2020

Raadpleeg het jaarverslag 2020 via deze link.

4 november 2020 - Detentiehuizen opgenomen in beleidsnota justitie

Detentiehuizen worden voor het eerst opgenomen in de beleidsnota van justitie.

“Het is niet wenselijk om de uitvoering van korte straffen binnen de huidige sterk beveiligde capaciteit uit te voeren. Er zal gezocht worden naar externe capaciteit met een aangepast veiligheidsniveau dat toelaat de link met de maatschappij zo maximaal mogelijk te behouden en zo detentieschade te voorkomen of te beperken. De verdere uitrol van de transitiehuizen is hiervoor belangrijk. De creatie van detentiehuizen met aangepast veiligheidsniveau kan hier verder antwoord op bieden. We kijken hoe we deze kunnen inzetten voor specifieke doelgroepen. We denken hierbij aan jonge delinquenten.”

Raadpleeg de volledige beleidsnota via deze link, de verwijzing naar detentiehuizen is op pagina 9.

Oktober 2020 - Aanbevelingen voor ouderschap in detentie: ‘moeder-kindhuizen’

Tijdens de focus op jongvolwassenen kwam ook de stijgende aandacht voor kinderen van ouders in detentie. Dit resulteerde in een nieuwe nota specifiek voor ‘Ouderschap vanuit detentie', namelijk in moeder-kindhuizen.

De aanbevelingsnota voor moeder-kindhuizen vindt u hier.

30 september 2020 - Detentiehuizen in Regeerakkoord en in beleidsnota van de minister van Justitie

In 2020 was VZW De Huizen verheugd te horen dat er aandacht was voor het concept van detentiehuizen in het regeerakkoord:

“In samenwerking met de deelstaten creëert de federale overheid het nodige kader opdat de reïntegratie van gedetineerden vanaf de start van de straftoemeting actief zou worden voorbereid via individuele detentieplannen, een versterking van de psychosociale diensten, en het verder uitbouwen van kleinschalige detentieprojecten voor bepaalde groepen gedetineerden (vb. ouders met kinderen, gedetineerden kort voor vrijlating, jonge daders, …).” (MAGETTE, P. & DE CROO, A., ‘Formatienota: Verslag van de formateurs’, Brussel, 30 september 2020, p. 61)

Na het regeerakkoord schreef de toenmalige minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne, zijn beleidsnota over justitie. In deze nota nam hij het concept van detentiehuizen op: “Justitie wil komende jaren vijftien nieuwe detentiehuizen openen: Kleinschalige aanpak vermindert kans op recidive.”

Hieropvolgend heeft VZW De Huizen regelmatig overleg met het kabinet van de minister van Justitie en met de minister zelf.

27 juni 2020 - Matthias Schoenaerts maakt statement voor een meer zorgzame detentie

Hollywoodacteur Matthias Schoenaerts schilderde met gedetineerden een monumentale graffiti op de binnenplaats van de gevangenis van Oudenaarde. Hij maakt daarmee een statement voor een meer zorgzame detentie. Schoenaerts is al een tijd ambassadeur van RESCALED, een internationale beweging die pleit voor de vervanging van gevangenissen door in de samenleving verankerde kleinschalige detentiehuizen. De beweging heeft haar roots in België, waar VZW De Huizen de pleitbezorger is van deze penitentiaire revolutie.

De graffiti stelt twee biddende handen voor op een zwarte achtergrond met barsten. Het kunstwerk wil een teken van hoop zijn. In een nieuwe wereld die aan het doorbreken is, is geen plaats meer voor strafvormen die mensen van elkaar vervreemden. Een zinvolle straf moet verbinden en herstellen. Ze neemt daarom de vorm van detentiehuizen aan, die in en met de buurt gestalte krijgen. De verandering komt van binnenuit en van onderuit. Ze wordt niet langer buiten de samenleving in elkaar geknutseld. Dat werkt duidelijk niet langer. "Als het ooit gewerkt heeft."

11 januari 2020 - De Huizen internationaal

Hans Claus werd uitgenodigd door Farapej om te praten over RESCALED en het concept van de detentiehuizen als oplossing voor de overbevolking in de Franse gevangenissen.

“Mon approche du problème de la surpopulation dépasse les discussions sur la quantité, la capacité, la loi ou la procédure. Elle souligne l’importance de la qualité. Nous devons construire une exécution de la peine privative de liberté en conformité avec les valeurs d’une société qui est en train de se construire. Afin de recourir de nouveau à une punition qui nous semble équitable, parce qu’elle soutient une société plus juste.” - Hans Claus

De volledige toespraak kan u hier beluisteren.

Jaarverslag 2019

Raadpleeg het jaarverslag 2019 via deze link.

8 oktober 2019 - De eerste Tweejaarlijkse prijs gaat naar Koen Geens

De Huizen reikte hun eerste tweejaarlijkse prijs voor ‘een persoon of organisatie die bijdraagt tot kleinschalige, gedifferentieerde detentie in en met de buurt’ aan minister van Justitie Koen Geens. Hij realiseerde de transitiehuizen in België en zette zo kleinschalige detentie op de kaart.

Lees het volledige artikel via deze link.

1 september 2019 - Eerste transitiehuis opent in Mechelen

Minister van Justitie, Koen Geens, is verheugd te kunnen meedelen dat het project Sterkhuis van G4s Care en Exodus Nederland weerhouden werd om het eerste transitiehuis te openen. Dit pilootproject zal starten in Mechelen vanaf 1 september 2019. Specifiek geselecteerde gedetineerden krijgen tegen het einde van hun straf de kans om het laatste deel van die straf door te brengen in een transitiehuis. Deze beslissing werd genomen na plaatsbezoeken en gespreksrondes.

Lees het artikel over de opening van het eerste transitiehuis via deze link.

11 april 2019 - Start Europese beweging ‘RESCALED’ - Europese conferentie

VZW De Huizen is mede-initiatiefnemer van RESCALED, een internationale beweging die streeft naar de vervanging van de huidige gevangenissen door kleinschalige detentiehuizen. Op 10 en 11 april 2019 organiseerde RESCALED een eerste Europees congres.

Dit congres focuste zich op al wie detentie beleeft ((ex-)gedetineerden en hun familie), erin werkt (penitentiair personeel en praktijkwerkers van organisaties die werken in en rond gevangenissen), erover beslist (beleidsmakers, politici), erover nadenkt (de academische wereld) en erover communiceert (de pers).

Een verslag van het congres in Fatik vindt u hier.

Aanbevelingen voor kwalitatieve en succesvolle loopplankhuizen

VZW De Huizen is in 2018 gestart met het luiden van de noodklok voor een doelgroep die binnen de klassieke gevangenis absoluut verloren geraakt. Het betreft de jonge gedetineerden onder de 25 jaar. Als er één doelgroep is waarvoor een aparte benadering levensnoodzakelijk is, dan is het de groep van jongvolwassenen, die ergens tussen wal en schip vallen. Zij bevinden zich op de loopplank tussen deze twee werelden. Als men tijdens dit proces van volwassenwording de jongere opsluit in een gevangenis, is de kans op het toebrengen van ernstige schade enorm groot. Jonge gedetineerden tussen 18 en 25 jaar horen niet thuis in het huidige gevangenissysteem.

Daarom publiceerde VZW De Huizen in 2019 een aanbevelingsnota voor kwalitatieve en succesvolle loopplankhuizen. De aanbevelingen zijn gericht op overheden, waaronder zowel de federale en gewestelijke overheden als lokale besturen, en organisaties die geïnteresseerd zijn om een loopplankhuis te runnen. Dit met het doel loopplankhuizen te realiseren.

De aanbevelingsnota voor loopplankhuizen vindt u hier.

Jaarverslag 2018

Raadpleeg het jaarverslag 2018 via deze link.

3 september 2018 - De Huizen in uiteenzetting van procureur-generaal

‘Strafuitvoering: het kneusje van de strafketen’ voorbereid door Advocaat-generaal Hildegard Penne in samenwerking met Procureur-generaal Patrick Vandenbruwaene, gebracht op de openingszitting van 3 september 2018.

Het document vindt u hier, de verwijzing naar VZW De Huizen is op pagina 11.

25 juli 2018 - Oproep gelanceerd voor kandidaten voor de uitbating van transitiehuizen

De Federale Overheidsdienst Justitie lanceerde een oproep voor de uitbating van transitiehuizen. De eerste stap in de noodzakelijke en totale hervorming van ons detentiesysteem wordt concreet.

28 juni 2018 - Wetswijziging voor plaatsing in transitiehuizen gestemd

Op 28 juni 2018 werd de ‘wijzigingen van de wet van 17 mei 2006 betreffende de externe rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de strafuitboetingsmodaliteiten’ waaronder de invoeging van een Hoofdstuk II bis. Plaatsing in het transitiehuis gestemd in de kamer. Deze wijzigingen traden in werking op 8 juli 2018.

25 april 2018 - De Huizen wordt gehoord in de Commissie Justitie van De Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers

Op 25 april 2018 werd VZW De Huizen gehoord in de Commissie Justitie van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers, in het kader van het wetsontwerp houdende diverse bepalingen in strafzaken, met de wetswijzigingen inzake transitiehuizen (p. 75-81).

29 maart 2018 - De Huizen krijgt de prijs voor meest verdienstelijke criminologisch project van de Vereniging van Afgestudeerde Leuvense Criminologen (VALC)

De Vereniging van Afgestudeerde Leuvense Criminologen (VALC) vereerde De Huizen met de prijs voor meest verdienstelijke criminologisch project!

“Het is het eerste jaar dat we de prijs uitreiken voor meest verdienstelijke criminologisch project of persoon. Op initiatief van Johan Tuerlinckx, één van de bestuursleden van VALC, hebben we een tijdje geleden een oproep gedaan bij onze alumni om projecten of personen voor te dragen met een belangrijke verdienste voor de maatschappij en het criminologische domein.

Naar aanleiding van deze oproep hebben we zeven nominaties ontvangen, die besproken werden op een vergadering van de Raad van Bestuur van VALC vorige week, waarop ook een vertegenwoordiger van het Leuvens Instituut voor Criminologie (kortweg LINC), en een vertegenwoordiger van het studentenpraesidium Crimen aanwezig waren. Verschillende nominaties waren zeer waardevol, zodat we de pro’s en contra’s van de verschillende voordrachten uitvoerig hebben besproken. Hoe verdienstelijk sommige andere nominaties ook waren, er kan natuurlijk maar één winnaar zijn. VALC heeft beslist om de prijs voor het meest verdienstelijke criminologisch project toe te kennen aan VZW De Huizen.”